VROEGER EN NU	STRATEN OUD SCHIPBORG
Borgweg	Esweg	Heidesteeg	Holle Drift	Randweg
Ruiterweg	Schapendrift	Strubbenweg	Zeegserweg	Nieuwbouwwijk

Even nummers Borgweg										Oneven nummers Borgweg
2	4	6	8	10	12	14	16	18	20	1	3	5	7	9	11	13	15 De school	15a	17
22	24	26	28	30	32	34	36	38	40	19	21	23	25	27	27A	27B	27C	29	31
42	44	46	48	50	52	54	56	58	60	33	35	37	39	41	43	45	47
62	64	66 Landgoed De Schipborg

Borgweg 66 – Landgoed De Schipborg

De familie Kröller-Möller, de bekende zaken- en kunstfamilie uit Rotterdam en later Den Haag en vooral bekend van de Hoge Veluwe en het Kröller-Möller Museum aldaar.
Het gezin had 4 kinderen. Anton, één van de zoons, zou boer moeten worden. Daarvoor viel het oog op Schipborg, waarheen hij ‘verbannen’ zou worden. Maar Anton was helemaal geen boer en zou het ook nooit worden. Hij vertrok na 2 jaar al weer naar West-Nederland.

De familie had omstreeks de periode 1906-1909 een zaakwaarnemer in dienst, een zekere Frans Tijmstra (1869) uit het Friese Het Bildt. Hij werd naar Schipborg gestuurd om de zaken voor te bereiden en om land te kopen. Het land in Schipborg was slecht van kwaliteit. Desondanks leek het land hem wel geschikt om na ontginning als landbouwgrond te dienen.
Hij kocht daarom land van o.a.:

*Willem Stevens 12,18 ha.  Met een schuur, staande op de plek van de huidige boerderij. De schapenstal werd in 1912 gesloopt.
*H. Mulder, Anloo, 45 ha
*Meier-Haange, Zuidlaren 6,00 ha
*Sissing/Sikkens, Zuidlaren 13,00 ha
*Albert Schuiling 12,75 ha
*W.W.Boer 11,00 ha
*B.D.van Bergen 10,00 ha
*Roelfien Noord 10,00 ha
*Steven van Bergen 12,00 ha
*Erven van Bergen 17,00 ha in 1922
*Frans Tijmstra kocht totaal ongeveer 182 ha land.

Zoals gezegd was het land van slechte kwaliteit en het is waarschijnlijk daarom dat de toenmalige eigenaren hun land tamelijk waardeloos achtten. Het kan zijn dat de totale aankoop van al het land een bedrag van fl. 10.000 niet heeft overschreden.

Onder leiding van bedrijfsleider Brun uit Arnhem werd het gekochte land ontgonnen en in cultuur gebracht. Een klein gedeelte werd als bos ingericht, dit is gelegen vanaf de ingang richting Schipborg aan de linkerkant van de weg Anloo-Schipborg.

Uit het Nieuwsblad v.h. Noorden dd 1907

Zoals gezegd kenden de boeren aan het slechte heideland vrijwel geen waarde toe. Ook Albert Schuiling (1851-1941), boer en caféhouder in Schipborg, kende blijkbaar zo weinig waarde toe aan zijn heidegrond, dat hierover het verhaal de ronde deed dat hij ca. 7 ha grond verkocht voor één pond tabak. Of dit verhaal op waarheid berust is niet bekend, maar het tekent wel hoe weinig waarde men hechte aan de grond.

De betreffende landerijen omvatten het gebied dat lag ingesloten tussen de weg Schipborg Anloo, het Kniphorstbos en de weg Gasteren-Schipborg. Het deel dat na ontginning bestemd was voor landbouwdoeleinden was ca. 120 ha. groot.

In 1914 kreeg de landelijk bekende architect H.P.Berlage in Amsterdam opdracht van de familie Müller voor “Het bouwen van een Boerderij met Woonhuis op het landgoed De Schiphorst” te Anloo, prov. Drenthe”.
De aanbesteding was op 17 juni 1914. De Opdracht voor de uitvoering van de bouw werd gegund aan de laagste inschrijver, bouwbedrijf Auke Mulder te Meer bij Heerenveen, voor een bedrag van fl.73.227,-.

 In een krantenartikel uit die tijd verscheen het volgende bericht:

“De familie Krüller heeft aan hun huisarchitect de bekende H.P. Berlage opdracht gegeven om in Schipborg een boerderij te bouwen.

Berlage is hiermee begonnen en ontwierp een modelboerderij volgens het hofprincipe, een boerderijtype dat in Limburg veel voorkomt. Het vierkante terrein van de boerderij is aan drie zijden omsloten door het woonhuis en bedrijfsgebouwen. Een vierde zijde werd afgesloten door een muur met een grote toegangspoort. Vanaf de weg leidt een lange laan, die in het verlengde van de middenas van binnenterrein en woonhuis ligt, naar de boerderij. Het woonhuis is door de hogere opbouw dominant over de zijvleugels. Op de binnenplaats bevindt zich een paardenwed met stenen muurtjes in de vorm van een Griekse kruis en met op de hoeken een kolom met lantaarn. Het uiterlijk van de gebouwen is sober, maar juist de symmetrische groepering van de gebouwen, de verschillende hoogten van de daken , en de aanplant maakten er een bijzonder fraai geheel van.
krantenartikel dd 1914

           

          

          

          

De bouw van deze boerderij was een grote logistieke klus. Alle bouwmaterialen werden per spoor naar Vries-Zuidlaren vervoerd. Van daar werd het transport voortgezet over het spoor van de paardentram naar Zuidlaren en daarna met paard en wagen verder naar de bouwplaats.

Ten tijde van de ontwikkeling van de boerderij is de familie Kröller serieus bezig geweest met plannen om een spoorlijn aan te leggen van Hoogezand via Zuidlaren-Schipborg-Anloo-Eext naar Assen. Het is er niet van gekomen. Wel is een spoorlijn Stadskanaal-Gasselte-Gieten-Rolden naar Assen aangelegd.

        

Naast de grote boerderij werden ook vier identieke bedrijfswoningen gebouwd. Toen deze woningen later,  niet meer voor bedrijfsdoeleinden in gebruik waren, heeft in 1936 de Graaf Drost zu Vischering drie van de vier woningen verkocht aan ene Westerling.
De laatste heeft de woningen verhuurd. Later heeft kunstschilder Musch één van deze woningen gekocht en verbouwd. Anno 2022 woont zijn dochter Elizabeth daar nog. Een andere woning, gelegen naast een stukje weideland, werd later gekocht door ene Tiesinga. Deze heeft van die woning een mooi landhuis gemaakt.

Tijdens de bouw werden de landerijen ontgonnen. Het betreft de landerijen ingesloten tussen de weg Schipborg-Anloo, het Kniphorstbos, de weg Gasteren-Schipborg. Het landbouwgedeelte bedroeg na de ontginning ca 120 ha.

De zoon van de familie heeft in wezen maar enkele jaren de boerderij bestierd.
Eerst was tijdens de bouw de voorman, zowel over de bouw als de ontginning, een zekere Tuinema uit Veendam. Hij heeft hier gewerkt van 1914 tot 1925.
Het was zijn boerderij, maar het werd in wezen gerund door de bedrijfsleider de heer Bruil. Ook afkomstig uit de omgeving van Arnhem. Is later teruggegaan naar Arnhem en heeft daar succesvol een wegenbouwbedrijf opgericht.

Het hele verhaal van de bedrijfsvoering door de heer Kröller en zijn opvolgers was geen succes en zijn ouders besloten het bedrijf in 1927 te verkopen aan de Graaf Drost zu Vischering uit het Duitse Darfelden.
Uit onderzoek blijkt dat deze graaf gelieerd was aan de Burgemeester Graag v/d Heijden uit Zuidlaren. Of dit toeval was weet ik niet. In elk geval deze Graaf heeft het bedrijf gerund tot aan 1947. De pachter was de heer Willinge-Prins een bekende familie uit het Friese Oldeberkoop. Deze Willinge-Prins was tevens burgemeester van de gemeente Anloo.

Zijn vrouw Willinge-Prins-Visser deed veel werk op het Drentse platteland. Na het overlijden van haar man en de aansluitende verkoop van de boerderij, werd zij hoogleraar aan de Landbouwhogeschool te Wageningen.

In 1947 is de boerderij verkocht aan de heer Fokke Goossen een boer van de kanaalstreek. Onder zijn strakke leiding ontstond een florerend boerenbedrijf.
In de 70er van de vorige eeuw werd de boerderij overgenomen door zijn zoon Henk Goossen. Deze heeft de boerderij gerund tot de 90er jaren van de vorige eeuw.
Toen er mogelijkheden kwamen door subsidies de landerijen te beplanten met bos heeft hij dit gedaan. Architect Harry Berg heeft in 1995 een plan ingediend voor een nieuw “Landgoed”, dit is aangelegd en uitgevoerd in 1997.

N.B.:
De boerderij is niet te bezichtigen en ook omliggend erf en oprijlaan zijn niet toegankelijk voor publiek. Op het landgoed kan gewandeld worden op wegen en paden, toegang tot het bos en grasland is echter niet toegestaan (kwetsbare natuur). Via de zichtassen kan een blik op de boerderij in de verte worden geworpen, ook vanaf de Borgweg is in de verte de poort van de boerderij te zien.